خبرگزاری فارس- سمنان: کار و تلاش، مرد و زن نمی‌شناسد و در عرصه اشتغال نه‌تنها در مردان بلکه میان زنان به‌وفور شاهد افراد پرتلاشی هستیم که برای خود و خانواده‌شان منبع درآمدی ایجاد کرده‌اند و توانسته‌اند در کار خود موفق باشند و به خودکفایی کامل برسند و به قولی استقلال مالی داشته باشند.
یکی از این زنان که نمونه یک زن پرتلاش و با اراده قوی در زمینه کار و اشتغال محسوب می‌شود، بانو «فاطمه (هاجر) یعقوبی» است که با وجود همه سختی‌ها دست از تلاش برنداشته و با وجود اینکه حالا 70 سال دارد؛ اما کهولت سن و سالمندی نیز باعث نشده کار مورد علاقه‌اش را رها کند.
این بانو ازجمله بانوان سرخه‌ای سخت‌کوش و پرتلاشی است که سال‌هاست با پخت نان‌هایی خوشمزه و باکیفیت، مشتریان زیادی در سرخه و روستاهای اطراف دارد.
عطر نان تنوری تمام فضای کوچه را پر کرده!
برای گفت‌وگو با این بانوی پرتلاش راهی منزل مسکونی هاجر خانم یعقوبی شدم؛ عطر نان تنوری تمامی فضای کوچه را پر کرده بود و همین می‌توانست بهترین راهنما باشد برای یافتن خانه‌اش بین خانه‌های همسایه؛ عطری که در روزگار فعلی دیگر کمتر از خانه‌های شهر به مشام می‌رسد؛ اما در گذشته‌های نه‌چندان دور در همه کوچه‌های شهر می‌شد بوی نان را از تنور خانه‌ها استشمام کرد؛ اما امان از زندگی مدرنیته امروزی! بگذریم.
به خانه پیرزن نانوا رسیدم؛ در را که به رویم باز کرد با چهره‌ای مصمم و شریف رو به رو شدم. سلام کردم با لهجه شیرین سرخه‌ای پاسخم را داد و دعوتم کرد به داخل منزل بروم و وقتی گفتم می‌خواهم برایم از کارش بگوید و پرسید، برای چه می‌خواهی در مورد من بدانی؟ گفتم می‌خواهم زنان نمونه و پرتلاش همچون شما را به دیگران معرفی کنم و مشتاقانه پذیرفت و دلیل اشتیاقش را در ادامه هم‌صحبت شدن با این بانوی پرتلاش بیشتر و بهتر متوجه شدم.
هاجر خانم در همان ابتدا به من گفت ایرادی که ندارد من حین کار کردن به سؤالاتت پاسخ دهم؛ من هم گفتم نه شما به کارتان برسید و به من گفت کمی با فاصله بنشین که لباس‌هایت آردی نشود.
حال گفت‌وگوی ما با این بانوی پرتلاش سرخه‌ای را دنبال کنید که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.
از ۱۰ سالگی کار را آغاز کردم!
فارس: چند سالتان است و چطور شد که به پخت نان علاقه‌مند شدید؟
- متولد سال ۱۳۳۰ هستم. در سرخه به دنیا آمده‌ام و سوادم در سطح ابتدایی است.
قدیم‌ها وقتی عید می‌شد مردم سرخه نان شیرین می‌پختند و به هم هدیه می‌دادند و مادرم همیشه این کار را انجام می‌داد و من هم در کنار مادرم این هنر را یاد گرفتم؛ از ۱۰ سالگی این کار را آغاز کردم و برای اینکه کمک‌خرج خانواده باشم، این حرفه را ادامه دادم.
از ۱۵ سالگی به‌طور رسمی کار نانوایی را بیرون آغاز کردم و به مادرم در پخت نان کمک می‌کردم.
فارس: با توجه به اینکه اکثر بانوان در قدیم به سمت هنرهای دستی گرایش داشتند، شما چرا نانوا شدن را انتخاب کردید؟
- در کنار پختن نان کارهای زیادی انجام دادم، ازجمله صنایع‌دستی سرخه شامل بافتن حوله، شمدبافی، جاجیم‌بافی، گلیم‌بافی و رومیزی و روتختی که الآن هنوز هم در حال انجام آن هستم.
هیچ‌وقت امنیت شغلی نداشته‌ام!
فارس: چرا این مسیر را ادامه ندادید؟
- دوخت لحاف و تشک برای نوعروسان انجام داده‌ام که امروز این کار صنعتی شده است.
فارس: پس این‌گونه شد که نانوا شدید و 60 سال است که آن را ادامه داده‌اید؛ در این سال‌ها مهمترین دغدغه‌تان چه بوده است؟
- من در عمر ۷۰ ساله خود همیشه در تلاش و تکاپو بوده‌ام؛ اما در هیچ‌کدام از این کارها امنیت شغلی به‌عنوان یک زن نداشته‌ام.
صبح‌ها ساعت پنج شروع به پخت نان می‌کنم و تا ۹ صبح به این کار مشغولم؛ اما با توجه به اینکه سال‌هاست که مشغول پخت نان هستم، بیمه نیستم.
قیمت نان ما نسبت به جاهای دیگر کمتر است
فارس: خاطره‌ای از زمانی که در کنار مادرتان نان می‌پختید، دارید؟
- زمانی که کودک بودم، وقتی نانوا به خانه ما می‌آمد تا نان پخت کند، اول پخت همیشه این جمله را می‌گفت «خدایا اول منو پاک کن، بعد منو خاک کن» و این جمله‌اش را هر وقت می‌خواهم نانی بپزم، ناخودآگاه به یادم می‌آید و واقعاً هم آن بانو با پاکی از دنیا رفت.
هاجر خانم با عشق و علاقه خاصی که به کارش دارد و در بیانش هم پیداست به صحبت کردن ادامه داد.
فارس: در سرخه انواع نان‌های محلی پخته می‌شود؛ تمایز نان محلی شما با آنها چیست؟
- قیمت نان من نسبت به جاهای دیگر کمتر است و چون در نان جوش‌شیرین نمی‌ریزم و از اسانس استفاده نمی‌کنم و از رنگ طبیعی زردچوبه و مواد اولیه باکیفیت و عالی استفاده می‌کنم، همین باعث شده که مردم بیشتر به من مراجعه کنند.
کیفیت نانی که می‌پزم، برایم خیلی مهم است
فارس: راز استقبال زیاد مردم از نان محلی شما چیست؟
- من کیفیت نانی که می‌پزم، برایم خیلی مهم است و دوست دارم نانی که مشتریان از دست من می‌گیرند و بر سر سفره خود قرار می‌دهند، بهترین طعم، عطر و بو را داشته باشد.
آرد، شکر، خمیرمایه، سیاه‌دانه و زردچوبه و روغن را با هم مخلوط می‌کنم و برای مثال امروز ساعت سه یا چهار خمیر را آماده می‌کنم و صبح فردا که این خمیر خوب ورز آمد؛ نان می‌پزم و همین امر باعث شده که نان من باکیفیت باشد و فروش نان من بسیار بالاست.
فارس: کمی از دردسرهای شغلتان بگویید؟
- هر کاری دردسرهای خودش را دارد و این‌طور نیست که از همان ابتدا بتوانی از پس هر کاری بر بیایی؛ من هم در اوایل کار چند بار نان را خراب کردم و دستم را سوزاندم و چند بار حرارت تنور صورتم را می‌گرفت تا اینکه آرام آرام در این کار خبره شدم و یاد گرفتم.
هیچ‌گاه زن بودنم باعث نشده که در کارم خللی ایجاد شود؛ بنده پخت نان را در خانه خودم انجام می‌دهم و مغازه و مکان خاصی هم ندارم و چون این نان خانگی و به‌نوعی محلی است جایی را هم اجاره نکرده‌ام.
هیچ‌گاه به من آرد و شکر دولتی داده نشده است
فارس: از انتخابتان رضایت دارید؟
- امروز از سال‌ها تلاشم که برای پخت نان و دیگر حرفه‌ها و کارهایی که انجام داده‌ام، خوشحالم؛ چراکه توانسته‌ام کمک‌خرج همسرم باشم و از طرفی کار کردن از نظر روحی در من تأثیر داشته و همواره استقلال مالی داشته‌ام و از همه این‌ها مهم‌تر اینکه صبح زود و موقع اذان بیدار شدن‌ها و این سحرخیزی بسیار در من نشاط ایجاد کرده است.
فارس: انتظارتان از مسؤولان چیست؟
- هیچ‌گاه به من آرد و شکر دولتی داده نشده است؛ چون در خانه نان پخت می‌کنم و به نرخ آزاد آرد می‌خرم؛ از مسؤولان می‌خواهم که به من توجه کنند و ارزش قائل شوند و نگذارند این محدودیت‌های آرد و شکر باعث شود که این حرفه و سنت قدیمی و شیرین کنار گذاشته شود.
فارس: آیا گلایه‌ای هم دارید؟
- مهمترین مسأله در این شغل دیده نشدن توسط مسؤولان است؛ آرزویم این است که این هنر را جوانان ادامه دهند و این سنت باقی بماند و یک امنیت شغلی برای این حرفه ایجاد شود و انتظارم از مسؤولان امر این است که فعالان این حوزه را از نظر تهیه مواد اولیه حمایت کنند؛ البته بارها برای این موضوع یعنی نداشتن آرد و شکر دولتی به فرمانداری مراجعه کرده‌ام؛ ولی تا به امروز هیچ پاسخی به من داده نشده است.
دوست دارم که زنان و دختران جوان این سنت را ادامه دهند، چون هم در جامعه برای آنها شغل ایجاد می‌شود و هم کمک‌خرج خانواده می‌شوند و این سنت زیبا پایدار می‌ماند.
فارس: بازار فروش چطور است؟
- خدا را شاکرم که در همه ماه‌های سال فروش دارم، اما بیشتر فروش من در زمان عید است، چون از قدیم رسم بر این بوده که مردم بر سر سفره‌های هفت‌سین از این نان شیرین استفاده می‌کردند، چون به نظر آنها این نان باعث برکت سفره می‌شد و نماد برکت بود.
من مشتری‌های ثابت خودم را دارم و مردم از کارم راضی هستند؛ به‌ویژه در آخر سال گاهی به دلیل سفارش‌های زیاد شرمنده مردم هم می‌شوم.
نان محلی سرخه‌ای در خارج از شهر دیده شود
فارس: پیشنهادی هم برای رونق پخت نان محلی سرخه دارید؟
- این کار فقط در شهر سرخه دیده شده و مسؤولان توجه لازم را برای معرفی این محصول و این سنت به خارج از کشور انجام نداده‌اند و امیدوارم روزی برسد که این نان محلی سرخه‌ای در خارج از شهر سرخه مطرح و دیده شود.
این یک محصول خانگی ارگانیک با مواد باکیفیت است و این ظرفیت را دارد که بتواند در دیگر نقاط کشور هم عرضه شود؛ البته اگر مسؤولان استانی و شهرستانی به این موضوع توجه کنند.
هاجر خانم آن‌قدر دلنشین صحبت می‌کرد که وقتی گفت‌وگویم با او به پایان رسید، متوجه گذر زمان چندین ساعته نشدم و حالا که این گفت‌وگو به آخر رسید، متوجه اشتیاقش به گفت‌وگو شدم؛ آنجا که به او گفتم می‌خواهم زنان پرتلاش و سخت‌کوشی چون او را به دیگران معرفی کنم، آری او بسیار علاقه‌مند است که دیگر بانوان نه‌تنها در شهر و استان و بلکه در کشور با هنر دستش آشنا شوند و این هنر مانا و جاودان بماند و زنان و دختران بسیاری آن را نسل به نسل ادامه دهند.
اما به‌راستی چرا زن پرتلاشی همچون هاجر خانم حالا بعد از 60 سال کار و تلاش سخت باید برخورداری از یک حق ساده خدمات بیمه را از مسؤولان مطالبه کند!؟
حمایت از این قشر مطالبه به‌حقی است که متولی آن یعنی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان باید بیش از پیش آن را مورد توجه قرار دهد.
